عصر حاضر بي شك دوران طلايي رشد و شكوفايي صنعت گردشگري در زواياي مختلف بوده است.

علی اصغر مونسان – معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور

نگاهي گذرا به ميزان سودآوري اين صنعت در كشورهاي قدرتمند و فرصتي كه توسعه گردشگري با وجود مشكلات فراوان در بازارهاي مالي جهان فراروي اين كشورها قرارداده است ما را به اين باور مي رساند كه گردشگري همچنان در شمار ۵ صنعت درآمدزاي جهان مدنظر سياست گذاران بوده است.
در دهه هاي گذشته دولت هاي بسياري با بهره گيري از ابزارهاي نوين و برنامه ريزي هاي منسجم و اصولي تلاش كرده اند تا سهم خود را از بازار گردشگري جهان افزايش دهند و براي كشورهايي كه در روند توسعه اين صنعت حركتي كند داشته و اينك برآنند تا همپاي سرعت شتابان جهان در مسير توسعه صنعت گردشگري گام بردارند، بهره گيري از امكانات مناطق آزاد راه ميانبري است كه نيل به مقصد را در كوتاه ترين زمان ممكن خواهد كرد.
اگر چه سياست ايجاد مناطق آزاد، تسهيل روابط تجاري و كاهش بروكراسي هاي اداري براي دستيابي به توسعه اقتصادي است، اما مي توان با بهره گيري از فاكتورهاي حضور گسترده تجار و بازرگانان و فعالان اقتصادي در اين مناطق، توسعه صنعت حمل و نقل هوايي و دريايي، فراهم شدن امكانات اقامتي استاندارد، افزايش فعاليت بانكها، موسسات مالي و اعتباري و بازاربورس زمينه توسعه صنعت گردشگري را نيز فراهم كرد و آنجا كه اين امكانات در كنار جاذبه هاي طبيعي خدادادي در كنار هم قرار گيرند ، شناخت واقعي توانمندي هاي اين مناطق در كنار سياست گذاري منسجم و استفاده بهينه ازنيروهاي تخصصي و بازاريابي گسترده، گردشگري را به سودآورترين صنعت در اين مناطق آزاد تبديل خواهد كرد. حتي مي توان در نگاهي گسترده تر اين مناطق را درگاهي براي ورود گردشگران خارجي به كشور دانست.
كشوري كه با جاذبه هاي طبيعي همواره براي بسياري از جهانگردان مقصدي ايده آل بوده است. تنوع آب و هوايي، ميهمان نوازي ايرانيان و پيشينيه غني فرهنگي و تاريخي كشورمان ازمهم ترين ويژگي هايي است كه ايران را به عنوان مقصدي مهم و پرطرفدار در بازارگردشگري جهاني مطرح كرده است.
وجود چهارمنطقه گردشگري جنگل هاي باراني و كوهپايه هاي سرسبز دريايي خزر، مراتع و مناطق كوهستاني زاگرس، دشت هاي كويري مركزي ايران و مناطق گرم ومرطوب جنوب، تنوعي است كه در كمتر نقطه اي از جهان مي توان يافت. لذا به نظر مي رسد لطف الهي دست برنامه ريزان توسعه صنعت گردشگري كشور را براي ايجاد انگيزه هاي سفر بازگذاشته تا بااستفاده ازاين مواهب به ترغيب بازارهاي هدف براي افزايش شمار متقاضيان سفر به ايران بپردازند.
شايد در اين ميان معرفي مناطق آزاد به گردشگران بين المللي آن هم به مدد رونق فعاليت هاي اقتصادي و عمراني بيشتر از ساير مناطق كشورميسر باشد، دستاوردي كه همواره به عنوان يكي از اهداف پنهان برگزاري نمايشگاه ها و همايش هاي متعدد بين المللي دراين مناطق آزاد محقق شده است.
ساخت مراكز تفريحي و تجاري، بهره گيري از جاذبه وامكانات بي نظير ورزش هاي دريايي در مناطق آزاد ساحلي و امكانات فراتر از استاندارهاي جهاني در زمينه توريسم ورزشي فرصت مناسبي را براي برخي مناطق آزاد كشور به عنوان قطب هاي مهم گردشگري كشور فراهم آورده است.
رويكرد گردشگري مناطق آزاد كشورمان هرچند طرح نويني در بين مناطق آزاد جهان نيست ولي نگاه تخصصي به اين صنعت آن هم با تعريف ارزشي آن شايد مقوله اي جدا و كاملا متمايز نسبت به سايرمناطق گردشگري در جهان تعبير شود.البته بايد در نظر داشت كه دستيابي به اهداف توسعه اي تعيين شده براي مناطق آزاد با محوريت گردشگري مستلزم نگاهي منصفانه و منطقي به جايگاه اين مناطق در سياست گذاري هاي كلان و توجه به شاكله فرهنگي و ارزش هاي ديني حاكم بر كشور است. در اين سياست گذاري، مقصد گردشگري، گردشگر را به منظور ايجاد يك ارتباط دوجانبه فرهنگي و تفريحي انتخاب مي كند و با تامين چتر حمايتي از گردشگران معتقد به ارزش هاي ديني و انساني اين امنيت خاطررا به آنان مي دهد كه اين مناطق محيطي آرام، امن ومناسب براي تفريحات سالم بوده و داراي يك محتواي فرهنگي دور از ابتذال رايج در بسياري از مراكز تفريحي ساير مناطق جهان هستند.

خوشبختانه برخي مناطق آزاد كشور امروز به يمن اقبال عمومي گردشگران داخلي هر سال پذيراي ميليون ها مسافر هستند و در مسير مناسبي از توسعه اين صنعت درآمدزا قرارگرفته اند.بسياري از اين مناطق نه تنها مي توانند سهم مناسبي از سفرهاي جهانگردان را به خود اختصاص دهند بلكه كارگاه هاي آموزشي ارزشمندي براي صنعت گردشگري داخلي محسوب مي شوند.به ويژه آنكه در مناطقي همانند جزيره كيش همواره سياست گذاري ها بر مبناي توسعه همگون زيرساخت ها در بخش هاي صنعت ، تجارت و گردشگري بوده وتوجه به يك بخش، ركود ساير بخش ها را به دنبال نداشته است.
نكته بسيار قابل توجه در فعاليت هاي گردشگري و اقتصادي برخي مناطق آزاد كشور توجه به استفاده هوشمندانه از انرژي هاي نو است. بدون تردید ورود و گسترش استفاده از انرژی¬های نو در این مناطق در کنار توانایی¬های زیست¬محیطی و بومي منطقه، بهره گيري از انرژي خورشيدي براي تامين روشنايي پارك ها و معابر عمومي، راه¬اندازی هتل¬های مدرن كه انرژی¬های تجدید پذیر و پاک، سهمی اساسی در سبد مصرف انرژی آنها دارند و اعطای تسهیلات براي توسعه صنايع با فناوري بالا و راه¬اندازی کارخانه¬ها و صنایع مرتبط با تولید این فنّاوری¬های برتر، اقداماتي است كه در اين مناطق ازاد با هدف حفظ محيط زيست و منابع طبيعي صورت گرفته است. حال آنكه دربسياري از مناطق آزاد و نقاط گردشگر پذيرجهان آلودگي هاي محيط زيست و مصرف بي رويه منابع انر‍ژي هاي تجديد ناپذير، مشكلي اساسي است.
در هر حال عصر آينده سرشار از تحولات چشمگير در حوزه صنعت گردشگري خواهد بود. توجه به اين نكته كه حجم پول جابه جا شده از سوي گردشگران ساليانه بیش از دو برابر پول فروش نفت از سوی کشورهای عضو اوپک است جايگاه واقعي گردشگري جهاني را بي پرده به تصوير مي كشد. صنعتي كه قادر است تحولات قابل توجهي را در حوزه اقتصادي و رفاه اجتماعي فراهم آورد و سهم مناسبي در ايجاد اشتغال و ارايه فرصت هاي سرمايه گذاري داشته باشد. اين چنين است كه بايد با بهره گيري از تجارب ارزشمند گذشته و نيز نگاهي به ابعاد بين المللي اين صنعت و تامين خواسته و ذائقه گردشگران به رونق آن پرداخت.
درفضاي كنوني كشورما نيز با تغيير نگرش دولت تدبير و اميد نسبت به جايگاه مناطق آزاد و سياست هاي حمايتي از توسعه اين مناطق، مي توان افق هاي روش تري را از توسعه صنعت گردشگري در مناطق آزاد كشور ترسيم كرد. اگر چه براي هر يك از اين مناطق براساس توانایي¬ها و امکانات آنها، مأموريت¬هاي خاصي تعريف شده است و تا كنون بخش صنعت و تکنولوژی در رأس این برنامه¬ها قرار داشته، اما توسعۀ گردشگری نیز یکی از برنامه¬های مندرج در سیاست¬های مناطق آزاد است که در این ماراتون بزرگ جهانی جذب گردشگر می¬تواند به رأس هرم سیاست¬های مورد نظر ارتقا یابد تا كشورمان سهمي شايسته را از بازار گردشگري جهاني كسب كند.

  • نویسنده : علی اصغر مونسان
  • منبع خبر : کیش نیوز